Zen Budizm’in amacı nedir?
Zen’in amacı için şöyle diyebiliriz: Zen bir uyanma, aydınlanma , koşullanmalardan bağımsızlaşma, iç özgürlüğe ulaşma yoludur. Bu bakımdan diğer Budist mezheplerden pek çoğuyla hatta Yoga, Vendantizm ve Taoculuk gibi akımlarla Zen arasında bir amaç birliği vardır. Diğer Budist okullarda ve diğer akımlardan Zen’i ayıran özellik Zen’in metodundaki değişikliktir.
Zen’in metodu hem aydınlara hem de aydın olmayanlara uygulanabilecek bir metod. Herkesi öyle bir sarsalayıp, afallayıp, şaşırtıp uyarmasını, şimdiye kadar Batı’da kullanılmış iletişim olanaklarını kullanmasını o kadar iyi biliyorki bu yolla hem aydınlara hem de aydın olmayanlar aynı etkiyi yapabiliyor.
Zen Budizm’i öteki Budist okullardan ayıran özellikleri nelerdir?
Dolaysızlığı, doğrudan gerçeğe yönelmeyi hedef alması, yürekli oluşu, şakacılığı, güzele karşı da, anlamsız olana karşı da duygulu oluşuyla diğer metodlardan, diğer yollardan bütünüyle ayrı, özgün bir yol…
Tarihsel olarak Hint ve Çin geleneklerinin ortak ürünüdür. Zen 12. yüzyıldan sonra Japonya’ya da geçmiş ve Japon kültürü içinde gelişmesini tamamlamıştır. Doğunun dünya kültürüne değerli bir katkısıdır.
Budizm çok eski çağlardan beri iki ana kola ayrılmış ve iki kol giderek biririnden farklılaşmıştır. Bu kollardan birincisi Budizm’in başlangıçtaki biçimine benzerliğini sürdüren Günay Budizm’i de diyebileceğimiz Theravada Budizmidir. Theravada Budizm’i Seylan Burma, Tayland ve Kamboçya’da yaygın olan Budizm mezhebidir. Kuzey Budizm’i diye de adlandırabileceğimiz Mahayana Budizmi Tibet, Çin, Kore ve Japonya’da yaygın olan Budist mezhebidir. Mahayana Budizmi, Theravada Budizm’ine tersine Budizmin başlangıçtaki özgün biçiminden giderek farklılaşmış ve gelişmesini sürdürmüştür.
Mahayana sözcüğü büyük araç ya da büyük gemi anlamına gelir. Bu tür Budizmi benimsemiş olanlar Theravada Budizmine biraz yukardan bakmak küçük araç yada küçük gemi anlamında Hinayana Budizmi adını verirler.
Mahayana Budizmi, Theravada Budizmi ile karşılaştırılınca çok değişik bir görünümde de olsa gene de özünü Buda Sakyamuni’nin temel öğretisinden alır.
Bu öğretiyi şöyle özetleyebiliriz.
Buda Shakyamuni kendi çabası sonucu uyanmayı, aydınlanmayı başarmıştır.
Uyanma aydınlanma aslında olağandışı bir şey, bir Tanrı vergisi değildir. Herkesi ulaşabileceği bir zihinsel durumdur. Herkeste uyanma, aydınlanma yeteceği vardır.
Herkes, uygun bir yol, bir yöntemle uyanıp aydınlanmayı başarabilir.
İşte bu temel ilkeler Theravada Budizminde de Mahayana Budizminde de aynıdır.